Προ των πυλών ο Μεσογειακός ενεργειακός πόλεμος: Οι μεγάλοι κυρίαρχοι και νικητές – Τεράστιες αλλαγές στρατηγικής σημασίας

Η Ευρώπη περιβάλλεται από κράτη με άφθονους ενεργειακούς πόρους, αλλά η προσφορά από αυτές τις χώρες δεν είναι πάντα τόσο αξιόπιστη. Η Ρωσία, για παράδειγμα, κατηγορείται τακτικά ότι χρησιμοποιεί την ενέργεια ως όπλο. Ωστόσο, οι μεγάλες ανακαλύψεις αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσαν να μετριάσουν την εξάρτηση από το ρωσικό αέριο.

Η ανακάλυψη ενός πεδίου φυσικού αερίου που ονομάζεται Tamar κοντά στις ακτές του Ισραήλ το 2009, οδήγησε σε ένα κύμα επενδύσεων στον ενεργειακό τομέα.

Μετά από 9 χρόνια, οι εταιρείες συρρέουν στην περιοχή μετά από κι άλλες ανακαλύψεις στα χωρικά ύδατα του Ισραήλ, της Κύπρου και της Αιγύπτου. Τα ευρύτερα ευρήματα στη λεκάνη της Μεσογείου, όπως το πετρέλαιο Leviathan το 2010 και το Zohr το 2015, έχουν τη δυνατότητα να μετατρέψουν την περιοχή σε στρατηγικής σημασίας.

Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας

Λίγες χώρες στον κόσμο είναι γεωγραφικά τόσο καλά τοποθετημένες όπως η Τουρκία. Η χώρα ελέγχει το μοναδικό λιμάνι ζεστού νερού της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα και χρησιμεύει ως γέφυρα μεταξύ ανατολής και δύσης. Ως εκ τούτου, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Άγκυρα ήταν απαραίτητο μέλος του ΝΑΤΟ. Πιο πρόσφατα, η Τουρκία έχει τη φιλοδοξία να καταστεί ενεργειακός κόμβος για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Κασπίας. Η Άγκυρα είχε μικτές επιτυχίες στην προσέλκυση επενδυτών και στη διατήρηση της πολιτικής σταθερότητας.

Μετά τις σημαντικές ανακαλύψεις του Ισραήλ, μια πρωτοβουλία που υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ παρουσίασε την Τουρκία ως ενεργειακό κόμβο. Αν και ένας χερσαίος αγωγός είναι η φθηνότερη επιλογή μεταφοράς αερίου από τη Μεσόγειο στην Ευρώπη, οι πολιτικές εξελίξεις έχουν σταματήσει την κατασκευή. Οι κλιμακούμενες δημόσιες καταγγελίες του Ισραήλ από τον Πρόεδρο Ερντογάν έχουν κάνει την Ιερουσαλήμ να αναζητά άλλες επιλογές. Επιπλέον, οι σχέσεις με την Ευρώπη έχουν επίσης καταστραφεί και δεν μπορεί να εξαρτηθεί από την Τουρκία ως χώρα διέλευσης.

Η Αίγυπτος περιφερειακό κέντρο φυσικού αερίου

Η Αίγυπτος έχει το τρίτο μεγαλύτερο απόθεμα φυσικού αερίου στην Αφρική. Ως εκ τούτου, η εξαγωγική προσανατολισμένη βιομηχανία LNG (υγροποιημένο αέριο) τέθηκε σε λειτουργία το 2004, αλλά έκλεισε στα μέσα του 2013 λόγω έλλειψης πόρων. Η ανάπτυξη της εγχώριας αγοράς απαιτούσε ολοένα και μεγαλύτερους όγκους πωλήσεων, οι οποίοι επιβάρυναν τις εξαγωγές. Αντ ‘αυτού, η Αίγυπτος άρχισε να εισάγει LNG. Ωστόσο, η ανακάλυψη του ογκώδους πεδίου αερίου Zohr, του μεγαλύτερου στην Ανατολική Μεσόγειο, αντέστρεψε την κατάσταση. Η Αίγυπτος εισήγαγε την τελευταία αποστολή LNG το Σεπτέμβριο του 2018.

Παρόλο που οι σχέσεις μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν καλές, οι ιδιωτικές εταιρείες μπόρεσαν να επιτύχουν μια συμφωνία. Ξεκινώντας από το πρώτο τρίμηνο του 2019, σε 10 χρόνια θα παραδοθούν 64 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αξίας 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η συμφωνία έχει προκαλέσει διαμάχες στην Αίγυπτο, η οποία μέχρι πρόσφατα εξάγει στο Ισραήλ. Ωστόσο, με αυτή τη συμφωνία, το Κάιρο έρχεται πιο κοντά στο να καταστεί ενεργειακός κόμβος.

Η πρόσφατη υπογραφή άλλης συμφωνίας, αυτή τη φορά με τη Λευκωσία για την ανάπτυξη υποθαλάσσιου αγωγού από το φυσικό αέριο Αφροδίτης της Κύπρου, ήταν ένα άλλο σημαντικό βήμα. Το κυπριακό φυσικό αέριο θα αντληθεί 400 μίλια (645 χιλιόμετρα) προς τα νότια στις εγκαταστάσεις LNG της Αιγύπτου. Οι δύσκολες σχέσεις με τους βόρειους γείτονες της Λευκωσίας καθιστούν έναν αγωγό προς βορρά πολύ απίθανο.

Το Κάιρο μπόρεσε να ενεργήσει ρεαλιστικά όσον αφορά τις σχέσεις του με τους γείτονές του, όπως το Ισραήλ, αξιοποιώντας παράλληλα το περιορισμένο αριθμό επιλογών για εξαγωγή φυσικού αερίου. Ο προφανής νικητής στο πλαίσιο αυτό είναι η Αίγυπτος και η βιομηχανία υγραερίου. Οι πιθανότητες να γίνει ο περιφερειακός ενεργειακός κόμβος αντί της Τουρκίας έχουν αυξηθεί σημαντικά.

Η ελπίδα της Τουρκίας

Όλες οι παράκτιες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου χτύπησαν «χρυσό» με τη μορφή φυσικού αερίου εκτός από την Τουρκία. Η Άγκυρα αντιτίθεται έντονα στην εκμετάλλευση των πόρων φυσικού αερίου στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς συμφωνία ανταλλαγής με τους Τούρκους κατοίκους των κατεχομένων. Το τουρκικό ναυτικό εμπόδισε τα πλοία από την ιταλική Ένα να διεξάγουν διερευνητικές εκκενώσεις από την ακτή της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σε αναζήτηση της δικής της τύχης, η Άγκυρα δημιούργησε ένα σχέδιο για να αρχίσει να ψάχνει για φυσικό αέριο στην ΑΟΖ των κατεχομένων. Ο Kudret Özersay, αναπληρωτής πρωθυπουργός της των κατεχομένων και υπουργός εξωτερικών, διακήρυξε την επιθυμία να μετατραπεί η “χώρα” του σε κέντρο ενέργειας και ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, φαίνεται απίθανο ότι οι επενδυτές θα είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν λόγω πολιτικών και νομικών λόγων.

Η νομική κατάσταση των κατεχομένων αποτελεί εμπόδιο σε οποιαδήποτε σημαντική απόφαση που συνεπάγεται μακροπρόθεσμη δέσμευση αξίας δισεκατομμυρίων. Από διεθνή άποψη, η περιοχή αποτελεί de jure μέρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρά το γεγονός ότι δεν έχει κανέναν έλεγχο στην περιοχή.

Οι μεγάλες επενδύσεις απαιτούν στέρεη νομική και πολιτική στήριξη για τις επιχειρήσεις να αποκομίσουν τις επενδύσεις τους. Η σημερινή οικονομική κατάσταση της Τουρκίας εξαρτάται από το ξένο χρήμα. Ωστόσο, αυστηροί κανόνες επιμέλειας θα μπορούσαν να εμποδίσουν ορισμένες διεθνείς τράπεζες να δανείσουν τα απαραίτητα κεφάλαια.

Η λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου υποσχέθηκε μεγάλες ανταμοιβές, αλλά οι κίνδυνοι είναι επίσης υψηλοί. Δεδομένου ότι η Τουρκία είναι ενδεχομένως η μόνη χώρα που δεν επωφελείται η Άγκυρα ενήργησε επιθετικά για να πάρει αυτό που θεωρεί ως το δίκαιο μερίδιο της. Ωστόσο, αντιμετωπίζει ένα ενωμένο μέτωπο από τα άλλα παράκτια κράτη της Ανατολικής Μεσογείου. Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά απίθανο η Τουρκία να μπορέσει να επωφεληθεί με τον ίδιο τρόπο όπως η Κύπρος, η Αίγυπτος ή το Ισραήλ.

ΠΗΓΗ