Ρεφορμιστικές κοινωνίες

Απόστολος Αποστολόπουλος

Η κρίση σοβεί, εμφανίζεται ως πρωταγωνιστής σε πλανητική κλίμακα. Στην πραγματικότητα πρωταγωνιστής είναι η αδυναμία τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς να προτείνουν και κυρίως να πράξουν κάτι ώστε να ξεπεραστεί η κρίση με ένα οποιοδήποτε τρόπο. Στην προηγούμενη περίοδο, δηλαδή από τον Α΄ έως τον Β΄ Πόλεμο, επιχειρήθηκαν διάφορες λύσεις, προσωρινές ασφαλώς αλλά με κάποια διάρκεια: Ο φασισμός στην Ιταλία κράτησε είκοσι τόσα χρόνια. Το Νιου Ντηλ στις ΗΠΑ μια δεκαετία, κάτι λιγότερο από ό,τι ο Χίτλερ. Οι σοβιετικοί που πίστευαν ότι κατείχαν το μυστικό της οριστικής επίλυσης των προβλημάτων κράτησαν κάτι παραπάνω, λίγο περισσότερο από ότι ο Φράνκο και ο Σαλαζάρ, αλλά και η ΕΣΣΔ διέψευσε την προσδοκία μακροημέρευσης.


Σήμερα καινούργιες ιδέες δεν υπάρχουν και οι παλιές έχουν καταχωνιαστεί στο πατάρι. Δεν ήρθε το τέλος της Ιστορίας αλλά   στερέψαμε από Ιδέες. Για την ακρίβεια το σύνθημα του Μάη του 68  « η φαντασία στην εξουσία» δεν εκπληρώθηκε, η τεχνολογία της Δύσης κυριάρχησε παντού και μετέδωσε την στειρότητά της στο πεδίο των Ιδεών σε όλο τον Πλανήτη.
Όλοι περιοριζόμαστε, συνεπώς, σε διαπιστώσεις. Η Δύση κατάφερε να διαδώσει την ευημερία σε πολλούς, περισσότερους από κάθε προηγούμενη περίοδο. Ακόμα και οι κοινωνικές ομάδες που  υποφέρουν δεν μπορεί να συγκριθούν με τα όσα περνούσαν οι άνθρωποι πχ στην περίοδο που περιγράφει ο Ντίκενς, τον 19ο αιώνα. Οι κοινωνίες που διψούσαν για Επανάσταση στη Δύση απορροφήθηκαν σταδιακά και η δυναμική τους αποδυναμώθηκε, οι καταπιεζόμενες τάξεις στην Ευρώπη ενσωματώθηκαν, τόσο ώστε να αναζητούν περισσότερο ή λιγότερο ήπιες λύσεις, έως και σήμερα. Κανένα κόμμα και κανένας ηγέτης δεν μπορεί να αλλάξει αυτά τα δεδομένα. Οι Αλλαγές και οι Επαναστάσεις δεν γίνονται κατά παραγγελία, ούτε όταν το θέλουμε ούτε όπως τις θέλουμε. 

Οι Δυτικές κοινωνίες είναι «ρεφορμιστικές», αναζητούν λύσεις εντός του Συστήματος, επιθυμούν διορθώσεις, σημαντικές αλλά όχι ανατρεπτικές του (καπιταλιστικού) καθεστώτος. Δεν είναι τυχαίο ότι το πιο σημαντικό δεξιό κόμμα στην ΕΕ, το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία, αναγκάστηκε να βάλει πολύ νερό στο κρασί του για να ξεφύγει από τα όρια μιας μικρότερης ή μεγαλύτερης φράξιας ταραχοποιών (αλά Χρυσή Αυγή) και να θέσει υποψηφιότητα με κάποιες αξιώσεις για την Προεδρία της Δημοκρατίας-το ΕΜ έχει αποδεχθεί την ομοφυλοφιλία και έχει, επισήμως, απαλλαγεί από τις αντι-εβραϊκές θέσεις. Η Λεπέν υποστηρίζει την αποχώρηση από την ΕΕ αλλά δεν είναι ούτε η μόνη ούτε καν η πρώτη. Οι Δυτικές μαζικές καταναλωτικές κοινωνίες κρατάνε, ως τώρα, σταθερή απόσταση από κάθε ιδέα και απόπειρα αναγέννησης των μαζικών κομμάτων, κομμουνιστικών ή φασιστικών, που διεκδικούσαν επαναστατικά ή πραξικοπηματικά την Εξουσία.

Ο ορυμαγδός ότι η άνοδος «ακραίων» δυνάμεων απειλεί τη Δημοκρατία είναι μάλλον προληπτικός, επιθετικός πόλεμος των ελίτ παρά πραγματικός κίνδυνος για το  δημοκρατικό αστικό καθεστώς. Ο πραγματικός κίνδυνος προέρχεται από το γεγονός ότι οι μάζες πολύ αργά αλλά και σταθερά στρέφονται στους αντίπαλους των διεφθαρμένων ελίτ ακολουθώντας τις νόμιμες οδούς των εκλογών. Οι ελίτ καταφεύγουν σε αντιδημοκρατικά μέτρα έτσι ώστε να δικαιώνονται όσοι πιστεύουν ότι αν οι εκλογές μπορούσαν να ανατρέψουν το καθεστώς τότε οι κυρίαρχοι θα τις καταργούσαν. Οι οξείες αντιδράσεις στην εκλογή Τραμπ το επιβεβαιώνουν.

Οι δυνάμεις του Συστήματος κατηγορούν όποιον αμφισβητεί τα λεγόμενά τους, επιτίθενται στους αντίπαλους της Παγκοσμιοποίησης. Τον «Κομμουνιστικό Κίνδυνο» αντικατέστησε ο « Ρωσικός Κίνδυνος» ενώ ο «Ισλαμικός Φανατισμός» προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες ως φόβητρο των «φιλήσυχων πολιτών». Ωστόσο αμφισβητείται όχι το αστικό καθεστώς αλλά η Εξουσία μιας δράκας αδίστακτων και διεφθαρμένων με κέντρο τις ΗΠΑ και  «υποκαταστήματα» στην ΕΕ, δικτυωμένων με την ηγετική Ομάδα Κλίντον, Σόρος κλπ. Ο Ομπάμα ανέθεσε δημοσίως στο δίδυμο Μέρκελ-Σόϊμπλε να διαχειριστούν την Παγκοσμιοποίηση αλά ΗΠΑ, έως ότου αποκατασταθεί η Τάξη στα Κεντρικά Γραφεία στην Ουάσιγκτον. Έως ότου, δηλαδή, ανατραπεί ο Τραμπ έτσι ή αλλιώς.  Η τελική έκβαση δεν είναι βέβαιη αλλά από αυτήν εξαρτάται, πιθανότατα, ο πόλεμος ή η ειρήνη στον πλανήτη.

 Σε όλα αυτά κενό υπάρχει στο ερώτημα ποια μπορεί να είναι (αν υπάρχει) μια μαρξιστική θεώρηση των πραγμάτων, ποια η προτεινόμενη λύση. Το κενό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει οδηγός επειδή το λυτάρι υποδεικνύει «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης», δηλαδή κάτι μεταξύ επιστήμης (;) διορατικότητας, διαίσθησης και ταχυδακτυλουργίας. Για παράδειγμα ήταν απολύτως μαρξιστική - με τη συνέργεια του Λένιν- η ανάλυση για το δέον γενέσθαι, έως τον Απρίλη του 17. Οπότε, αίφνης, ένας και μόνο ένας αποφάνθηκε ότι όλα ήταν λάθος και πρότεινε τη σωστή, μαρξιστικά, οδό, σωστή μέχρι νεωτέρας. Και η προηγούμενη; Έχασε τη μαρξιστική της υπόσταση παρά την υπογραφή του ηγέτη; Τι είναι ο μαρξισμός, φτερό στον άνεμο; Απομένει ότι το μοναδικό κριτήριο είναι η νίκη. Όπως ακριβώς η νίκη  απεφάνθη, εκ των υστέρων, ότι ο Θεμιστοκλής καλώς ενημέρωσε τους Πέρσες για το σχέδιο των Ελλήνων να πολεμήσουν στη Σαλαμίνα. Δεν υπάρχει μαρξιστική νίκη, η νίκη προηγείται του Μαρξ. Αν έχαναν θα ήταν, και ο Θεμιστοκλής και ο Λένιν, ανάξιοι και ίσως προδότες.

Οι Αθηναίοι έφτασαν στη Δημοκρατία χωρίς να έχουν προσχεδιάσει συγκεκριμένο κοινωνικό μοντέλο, όπως θέλησαν να κάνουν οι υπαρκτοί κομμουνιστές. Οι Αθηναίοι επέλυαν τα συγκεκριμένα προβλήματα της συγκυρίας με ένα μόνο στο μυαλό τους. Το καλό της πατρίδας και της πλειοψηφίας. Στην κατανόηση αυτού ίσως βρίσκεται το μυστικό της επιτυχίας.

ΠΗΓΗ