Η ορθοδοξία αναβιώνει στην Τουρκία

Του Δρ. Ιωάννη Χρ. Ιακωβίδη 

Με την ανταλλαγή πληθυσμών το διάστημα 1023 – 1925, πολλοί «άλλαξαν το όνομά τους και αναγκαστικά δήλωσαν μουσουλμάνοι. Έκρυψαν τα εικονίσματα και το καντήλι τους και κάποιοι τις εκκλησίες που είχαν στα σπίτια τους. Έκρυψαν τα δάκρυά τους που δεν μπορούσαν να βαφτίσουν και να παντρέψουν τα παιδιά τους σε χριστιανικό ναό».
Βάσει έρευνας του Πανεπιστημίου Bogazid (2010), 10.000 χριστιανοί κάτοικοι της Νοτιοδυτικής και Κεντρικής Μικράς Ασίας προσχώρησαν την περίοδο 1924 – 1934 στην αίρεση των αλεβιτών, οι οποίοι σήμερα ανέρχονται στα 20 εκατομμύρια. Δεν αναγνωρίζονται ως μειονότητα εκ μέρους του τουρκικού κράτους. Δεν θεωρούν εαυτούς σιίτες, όπως οι Ιρανοί, ούτε τηρούν την προσευχή (ναμάζ) των σουνιτών (οι ορθόδοξοι του Ισλάμ) πέντε φορές την ημέρα.

Σήμερα χιλιάδες πολίτες ζητούν να κατηχηθούν και βαπτίζονται χριστιανοί. Σύμφωνα με έρευνα τουρκικής εφημερίδας, τα τρία τελευταία έτη πωλήθηκαν στην Τουρκία 8 εκατομμύρια αντίτυπα της Αγίας Γραφής στην τουρκική γλώσσα. Μόνο στις περιοχές της Αττάλειας και της Πισιδίας έχουν καταγραφεί 16.000 άγιοι. Τα τελευταία χρόνια συντελείται ένα θαύμα. Χιλιάδες ορθόδοξοι από την πρώην ΕΣΣΔ και αλλού επέλεξαν να κατοικήσουν στην Νοτιοδυτική Μικρά Ασία. Οι εκκλησίες του Αγίου Βουκόλου στη Σμύρνη και του Αγίου Χαραλάμπους στον Τσεσμέ έχουν ανακανιστεί. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος τέλεσε τη Θεία Λειτουργία σε αυτές, όπως και στη Μονή της Παναγίας του Σουμελά στον Πόντο, από το 2010 και στο εξής και στα Μύρα της Λυκίας προς τιμήν του Αγίου Νικολάου. Στα Θεοφάνεια του 2015 όταν ο Πατριάρχης έριξε τον Σταυρό στον Κεράτιο Κόλπο, ένας τούρκος έπεσε στη θάλασσα, τον έπιασε και πλησιάζοντας τον Πατριάρχη φώναξε «Θέλω να γίνω χριστιανός». Η είδηση βγήκε σε κάποια μέσα ενημερώσεως στο Διαδίκτυο, αλλά αποσύρθηκε γρήγορα για ευνόητους λόγους.

Από το 2011 λειτουργεί ο Ναός του Αγίου Αλεπίου στην Αττάλεια με μόνιμο ιερέα. Πιστοί από διάφορες χώρες, 5.000 στο σύνολό τους, κατάφεραν να ανοίξει ο Ναός του Αγίου Γεωργίου του Βουνού στην Αλάνυα από τα Χριστούγεννα του 2012. Το «Χριστός Ανέστη» ψάλλεται έκτοτε στα ελληνικά, τα ρωσικά και τα τούρκικα. Στις 21 Νοεμβρίου 2014 τελέστηκε Θεία Λειτουργία στον εγκαταλελειμμένο ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου στη Σπάρτη Πισιδίας. Ο δήμαρχος Αλάνυας, αν και υποστηρίζει το κόμμα των Γκρίζων Λύκων, συμφώνησε στην παραχώρηση οικοπέδου 15 χιλιόμετρα ανατολικά της Αλάνυας για να ανεγερθεί εκκλησία προς τιμήν της Παναγίας της Πισιδιώτισσας, που εορτάζει στις 3 Σεπτεμβρίου. Πρόκειται για τη θεμελίωση του πρώτου ορθόδοξου ναού μετά το 1922.

Οι κρυπτοχριστιανοί

Σημαντικό είναι και το θέμα των κρυπτοχριστιανών. Είναι ενδεικτικό ότι σε τοίχους οικημάτων στον Πόντο αναγράφονται συνθήματα όπως «Δεν επιθυμούμε πλέον να είμαστε μουσουλμάνοι. Θέλουμε να γίνουμε χριστιανοί», ενώ τούρκοι τονίζουν σε Έλληνες επισκέπτες ότι «ο τόπος αυτός σας ανήκει». Στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας Σταυροδρομίου Κωνσταντινουπόλεως, νεαρή τουρκάλα εκμυστηρεύεται: «Μου αρέσουν τα δικά σας!» Κάθε Παρασκευή που λειτουργεί η Μονή Μεταμορφώσεως της νήσου Πρώτης συρρέει πλήθος τούρκων. Στην Πρίγκηπο τιμούν τον Άγιο Γεώργιο τον Κουδουνά στις 24 Σεπτεμβρίου. Σε ένα από τα σαράντα αγιάσματα της Πόλης, στο Μπουλουκλί, καταφεύγουν πολλοί τούρκοι, πιστεύοντας στα θαύματα. Έξω από τα Άδανα, σε κατακόμβη όπου αγίασαν επτά χριστιανοί, προσέρχονται τούρκοι προσκυνητές, θυμιατίζοντας με το απαγορευμένο για το Ισλάμ λιβάνι. Στην Ταρσό ο ναός του Αποστόλου Παύλου αποτελεί τόπο προσκυνήματος.

Ο δημοσιογράφος και τουρκολόγος Νίκος Χειλαδάκης αποκάλυψε άρθρο της εφημερίδας Radikal της 15ης Φεβρουαρίου 2013 υπό τον τίτλο «Στην Τουρκία ζουν εκατοντάδες χιλιάδες κρυπτοαρμένιοι». Έκθεση της αρμενικής διασποράς, την οποία επικαλείται η εφημερίδα, αναφέρεται σε εκατοντάδες χιλιάδες κρυπτοαρμένιους που ζουν στην Τουρκία και κυρίως στις περιοχές Αμάσεια και Κωνσταντινούπολη, Μπατμάν και Ντιγαρμπακίρ, Μους και Τούντζενλι, υπογραμμίζοντας την έλλειψη ελευθερίας έκφρασης της πραγματικής θρησκευτικής ταυτότητας αυτών των ανθρώπων. Ο ίδιος αποκάλυψε στο ελληνικό κοινό και άρθρο της δημοσιογράφου Yasemin Gus της Ekspress με θέμα «Στην Ανατολία υπάρχουν χιλιάδες κρυμμένες από το παρελθόν χριστιανικές οικογένειες». Στο πλαίσιο του δημοσιεύματος η τουρκάλα αρθρογράφος λαμβάνοντας αφορμή από τον πρόσφατο θάνατο ενός ζευγαριού ρωμαίικης καταγωγής, όπου ο σύζυγος υπήρξε μουσουλμάνος ενώ η σύζυγός του χριστιανή, αναφέρει ότι οι απόγονοι των Ρωμιών μπορεί επισήμως να δηλώνουν πίστη στο Ισλάμ, στην πραγματικότητα όμως η ψυχή τους είναι δοσμένη στον Χριστό. Στο δημοσίευμα η Yasemin Gus παραθέτει και τις περιοχές όπου διαβιούν χιλιάδες οικογένειες κρυπτοχριστιανών Ρωμιών: στην Αδριανούπολη και τα Άδανα, στην Κωνσταντινούπολη και την Σαμψούντα, στις Σαράντα Εκκλησιές και τη Ραιδεστό, στη Μερσία και τη Σμύρνη, στην Προύσα και τη Μαγνησία, στην Καισάρεια, στο Τσανάκαλε, στο Προκόπι (Καππαδοκία) κ.α.

Η δρ. Μαρία Χρόνη διαπιστώνει ότι «στη χριστιανική Δύση η Καθολική Εκκλησία πουλά τους ναούς της γιατί δεν μπορεί να τους γεμίσει. Αντιθέτως, στην Τουρκία που εξουσιάζει ο ισλαμιστής Ερντογάν σε ευρέα στρώματα του πληθυσμού διαπιστώνονται η θρησκευτική αναζήτηση και η αμφισβήτηση. Απόγονοι των Ρωμιών του 1922 και των Αρμενίων προσπαθούν με κάθε τρόπο να διατηρήσουν τη χριστιανική τους ταυτότητα, ενώ στην Ελλάδα της πολύμορφης κρίσης και παρακμής «η ορθόδοξη πίστη απαξιώνεται και η Εκκλησία διώκεται με επιτήδειους τρόπους». Ας γνωρίζουν οι παντοειδείς αμφισβητίες της τελευταίας ότι «πύλαι Άδου ου κατισχύνουσιν αυτής»…

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 311


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου