Φωνές από το παρελθόν, φάρος για το σήμερα… Θουκυδίδης & Περικλής

«Άριστοι είναι εκείνοι – είτε πρόκειται για πολιτεία είτε πρόκειται για ανθρώπους – που δεν κλονίζεται το ηθικό τους από τις συμφορές, εκείνοι που δείχνουν την μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στη δράση» (Θουκυδίδου Ιστορία, Β΄64).

Ιωάννης Σ. Θεοδωράτος
Δημοσιογράφος –Αμυντικός αναλυτής

Ο Περικλής (495-429 π.Χ.) πέθανε από τον λοιμό που έπληξε την πόλη των Αθηνών σε μια κρίσιμη ιστορική συγκυρία. Ο Θουκυδίδης που είχε επίσης προσβληθεί από τη θανατηφόρα επιδημία και επέζησε, μας διέσωσε στο Β’ Βιβλίο της Ιστορίας ορισμένες διαχρονικές συμβουλές του μεγάλου Αθηναίου πολιτικού, οι οποίες όμως ταιριάζουν απόλυτα με την παρούσα κατάσταση. Ακούμε συνέχεια για προτάσεις εξόδου από την οικονομική κρίση, τον σύγχρονο «οικονομικό λιμό» (με – ι που σημαίνει πείνα και όχι με –οι που υποδηλώνει ασθένεια), οι οποίες εστιάζουν σε μειώσεις, ικετεύουν σε προσελκύσεις επενδύσεων και εναποθέτουν τα πάντα σε μια απροσδιόριστης και γενικής σημασίας ευχή για ανάπτυξη.

Την ίδια στιγμή όλοι όσοι απεύχονται τα δυσάρεστα (χρεοκοπία, οικονομική κατάρρευση, επιστροφή στη δραχμή) συμφωνούν ότι πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία. Το ότι όμως αυτό πρακτικά σημαίνει αλλαγή του τρόπου με τον οποίο σκεπτόμαστε και αντιμετωπίζουμε τα πράγματα, ουδείς δεν έχει κατορθώσει να κωδικοποιήσει και να τον παρουσιάσει πειστικά στην κοινωνία, στους πολίτες.

Κι όμως η λύση-πρόταση για την νέα Ελλάδα βρίσκεται «θαμμένη», μα πάντα ζωντανή και διαχρονικά αειθαλής στο κείμενο του Θουκυδίδη, μέσα στις υπέροχες δημηγορίες του Περικλή: «Πιστεύω ότι αν μια πολιτεία βρίσκεται, στο σύνολό της, σε ακμή, εξυπηρετεί πολύ καλύτερα τους πολίτες, παρά όταν οι πολίτες ευτυχούν ο καθένας, αλλά η πολιτεία στο σύνολό της δυστυχεί» (Β’ 60).

Με αυτά τα απλά λόγια σκιαγραφείται ο πυρήνας της νέας κοινωνικής συνείδησης που πρέπει να ενστερνισθούμε ως πολίτες. Δηλαδή είναι προτιμότερο οι πολίτες να αναλαμβάνουν – επιμερίζονται τα οικονομικά βάρη, αντί να τα αποφεύγουν ευημερώντας εντός μιας χρεοκοπημένης κρατικής οντότητας. Γιατί «Όσο κι αν ένας ιδιώτης ευτυχεί στις ιδιωτικές του υποθέσεις, καταστρέφεται κι ο ίδιος μαζί με την πατρίδα του, αν καταστραφεί εκείνη. Αν όμως δυστυχήσει, ενώ η πατρίδα του ευημερεί έχει πολλές ελπίδες να σωθεί» (Β’ 60).

Η σύγχρονη Ελληνική Δημοκρατία, για να περισωθεί το έθνος, πρέπει να μεταλλαχθεί πάνω σε μια νέα εθνική-κοινωνική-πολιτική βάση, λαμβάνοντας το οξυγόνο που χρειάζεται για να αναζωογονηθεί, από τη διαπαιδαγώγηση των πολιτών. Το «εγώ» μας χρεοκόπησε προτού εκτιναχθούν τα spreads και υπογράψουμε τα μνημόνια. Αποτύχαμε γιατί διαφθαρήκαμε πρώτα σε ατομικό και μετά σε συλλογικό επίπεδο, αφού μολυνθήκαμε από τον λοιμό της εγωπάθειας. Ο ηθικός λοιμός έστρωσε τον δρόμο στην προέλαση του οικονομικού λιμού. Τίποτε δεν είναι τυχαίο.

Μας χωρίζουν 2.444 χρόνια από τον θάνατο του Περικλή από τον θανατηφόρο λοιμό. Ο μεγάλος πολιτικός λίγο πριν πεθάνει αναφέρθηκε στα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο ηγέτης, προκειμένου να μπορεί να ηγηθεί της χώρας και να την οδηγήσει στις κρίσιμες στιγμές λέγοντας: «Είμαι φιλόπατρις και ανώτερος χρημάτων. Εκείνος που ξέρει τι πρέπει να γίνει και όμως δεν έχει την ικανότητα να πείσει τους άλλους, είναι σαν να μην ξέρει τίποτε. Όποιος έχει και τα δύο αυτά χαρίσματα αλλά δεν έχει φιλοπατρία, δεν μπορεί να δώσει τις συμβουλές που πρέπει. Αν έχει και φιλοπατρία, αλλά δεν είναι ανώτερος χρημάτων, τότε μπορεί τα πάντα να πουλήσει για χρήματα» (Β΄ 60).

Ο αληθινός ηγέτης οφείλει να καθοδηγεί τον λαό και να του «εξηγεί την αλήθεια», όσο σκληρή και αν είναι, χωρίς να τον παραπλανά με ψεύτικες εύηχες ελπίδες.

Αρκετές φορές στηλιτεύσαμε από το βήμα αυτό – ποτέ κακοπροαίρετα – την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα, απευθυνόμενοι ιδιαίτερα σε εκείνους που έχουν την εξουσία αλλά δεν διοικούν, παρά μόνο προΐστανται. Η παρούσα δημοσίευση γίνεται σε μια κρίσιμη χρονικά συγκυρία καθώς απευθύνεται σε όλους μας αλλά και στον καθένα ξεχωριστά, θέλοντας να εκφράσω ευθέως την τελευταία (μα όχι έσχατη) προειδοποίηση για τα όσα συμβαίνουν γύρω μας, όπως και για εκείνα που η όψη τους ήδη σκιαγραφείται στον ορίζοντα του μέλλοντος.

Αν ψάχνουμε να βρούμε τους υπαίτιους της «τρέχουσας συμφοράς» μας, μπορούμε εύκολα να τους δακτυλοδείξουμε και στη συνέχεια να τους ρίψουμε στον πολιτικό Καιάδα, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Αυτό όμως δεν θα εξάγνιζε όλους εμάς, τους υπέροχους συνενόχους μέσω της ψήφου, που πρώτοι πρέπει να «στείλουμε στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας» το πιο σκοτεινό μέρος του πολιτικού εαυτού μας, το οποίο μας οδήγησε στο κατώφλι του χάους. Με το δικό μας χέρι παραδώσαμε δημοκρατικά την εξουσία σε όλους εκείνους, που από το 1974 μέχρι σήμερα ως κυβερνήτες με τη δική μας στήριξη, πράττουν σαν να μη γνωρίζουν τι σημαίνει η πολυσύνθετη λέξη Ευθύνη…

Κι όταν η οργή ξεχειλίζει και ο λαός αρχίζει να αντιλαμβάνεται πως δεν έφτασε το τέλος της Μεταπολίτευσης μόνο, αλλά κινδυνεύουμε να γίνουμε μάρτυρες της κατάρρευσης του νέο-ελληνικού κράτους, 194 χρόνια μετά από την Εθνεγερσία, τότε για μια ακόμη φορά ως Ερινύες προβάλλουν από τις ξεχασμένες – όχι λησμονημένες – σελίδες της Ιστορίας μας, τα φαντάσματα της εθνικής μας κακοδαιμονίας.

Για μια ακόμη φορά ο «Μέγας Θουκυδίδης» συνδέει το παρόν με το παρελθόν δείχνοντας ότι η συνέχεια αυτής της φυλής δεν είναι μόνο στο αίμα, αλλά – αλλοίμονο – στην απαράλλακτη νοοτροπία. Μέσα από τα λόγια του Κλέωνος δανειζόμαστε την ουσία των διαχρονικά επίκαιρων μαστιγωτικών εκφράσεων και τις εξαπολύουμε στους σύγχρονους Έλληνες πολίτες:

«… Εσείς είστε η αιτία του κακού (σ.σ. απευθυνόμενους στους Αθηναίους πολίτες), γιατί θεσπίσατε κακούς για το αγώνισμα (σ.σ. εννοεί την πολιτική) κανόνες και συνηθίζετε να είστε θεατές των λόγων και ακροατές των πράξεων. Όταν εξετάζετε τα όσα πρέπει να γίνουν, νομίζετε πως μπορούν να γίνουν μόνο και μόνο επειδή σας το ανέπτυξαν με ωραία λόγια κι όταν εξετάζετε τα όσα έχουν συμβεί, τα κρίνετε περισσότερο με βάση τα όσα ακούτε από επιτήδειους ρήτορες, παρά με τα όσα είδατε να γίνονται μπροστά στα μάτια σας.

»Είστε οι πρώτοι και καλύτεροι στο να γοητεύεστε με καινούρια σχήματα λόγου και στο ν’ αντιδράτε σε δοκιμασμένα επιχειρήματα. Είστε δούλοι κάθε παραδοξολογίας και περιφρονείτε καθετί το συνηθισμένο…. Θα έλεγε κανείς ότι είστε σε αναζήτηση ενός άλλου κόσμου από εκείνον στον οποίον ζούμε και ότι δεν μπορείτε να κρίνετε σύμφωνα με την πραγματικότητα. Σας παρασύρει η ευχαρίστηση που προκαλούν τα ωραία λόγια και μοιάζετε περισσότερο με ανθρώπους που παρακολουθούν μια συζήτηση σοφιστών, παρά με πολίτες που συσκέπτονται για τα ζητήματα της πολιτείας». Μας θυμίζει μήπως κάτι;

Όποτε το κράτος δυσλειτουργεί ο λαός, οι πολίτες συνιστούν το αίτιο. Από εκεί ας αναζητήσουμε το φάρμακο της θεραπείας, αρχίζοντας από την ίαση του εαυτού μας, έτσι ώστε κύτταρο προς κύτταρο, πολίτη προς πολίτη, το κράτος μας να δώσει την μάχη στις ρίζες του και όχι στα κλαδιά.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ χρειαζόμαστε ηγέτες που θα έχουν ως πρότυπο τον Περικλή και όχι τον Αλκιβιάδη! Μετά από το δημοψήφισμα ο ελληνικός λαός συνεχίζει να αναζητά τον «εκφωνητή της νέας εθνικής πολιτικής πρότασης», ενώ ελλείψει τέτοιου παραμένει έρμαιο των δημαγωγών και των πωλητών πλαστών ελπίδων.

ΠΗΓΗ