Το “Αδύνατο Κράτος” της Κυπριακής Δημοκρατίας ως υποκείμενο του Διεθνούς Δικαίου και οι Τουρκικές Απειλές

Δρ. Νίκος Παναγιωτίδης*
Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένα “ αδύνατο κράτος”, το οποίο σύμφωνα με την σχετική ορολογία των Διεθνών Σχέσεων “δεν μπορεί να αποκτήσει ασφάλεια βασιζόμενο αποκλειστικά στις δικές του δυνάμεις, αλλά πρέπει να βασιστεί  θεμελιωδώς  στη βοήθεια άλλων κρατών, θεσμών  και διεργασιών προκειμένου να αποκτήσει ασφάλεια.”
Συνεπώς το διεθνές δίκαιο αποτελεί ασπίδα και δόρυ για την Κυπριακή Δημοκρατία στην προσπάθεια της να αντιμετωπίσει τις τουρκικές απειλές στην Κυπριακή ΑΟΖ. To ίδιο συμβαίνει με όλα τα μικρά και ασθενή κράτη τα οποία αντιμετωπίζουν την επεκτακτική βουλιμία μεγαλύτερων και ισχυροτέρων γειτόνων τους.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Κύπρος τίθεται αντιμέτωπη με τις εκφοβιστικές  και εξαναγκαστικές στρατηγικές της Τουρκίας, αφού η Άγκυρα  την δεκαετία του 1960 απείλησε τουλάχιστον με 5 φορές με εισβολή την Κύπρο- πριν καταφέρει τελικα το 1974 να υλοποιήσει την απειλή της- ενώ τον Αύγουστο του 1964 προέβη στην πρώτη ένοπλη επέμβαση στα Κόκκινα με αποτέλεσμα να υπάρξουν 53 νεκροί και δεκάδες τραυματίες.

Παρά την ασσυμετρία δυνάμεων μεταξύ της Κύπρου της Τουρκίας και των συμμαχών της η Κυπριακή Δημοκρατία κατήγαγε μια μεγάλη διπλωματική νίκη τον Μάρτιο του 1964. Ποιος ανέμενε άραγε τότε ότι η μικρή Κύπρος θα νικούσε την Τουρκία και τους συμμάχους της στο Συμβούλιο Ασφαλείας και  θα πετύγχαινε την έκδοση του ψηφίσματος 186, το οποίο αποτελεί μέχρι σήμερα το κύριο όπλο στο νομικο οπλοστάσιο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το εν λόγω ψήφισμα θωράκισε την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας και έθεσε εν αμφιβόλω το δικαίωμα επέμβασης της Τουρκίας.

 Ένα άλλο παράδειγμα πιο πρόσφατο είναι οι σκόπελοι που καταφέρε να ξεπεράσει η Κύπρος στο Συμβούλιο Κορυφής στην Κοπεγχάγης τον Δεκέμβριο του 2002 όταν κατάφερε να πάρει το εισητήριο για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση με άλυτο το κυπριακό πρόβλημα και τελικά να ενταχτεί στη μεγάλη ευρωπαϊκη οικογένεια το 2004. Όλοι θυμούνται τότε τις εφιαλτικες στιγμές που έζησε η Κύπρος με τον κίνδυνο της οριστικοποίησης της διχοτόμησης να είναι ορατός στον ορίζοντα.

Οπως τα κατάφερε τότε το μικρό κράτος της Κύπρου, μπορεί να τα καταφέρει και σήμερα. Η αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων μέσων (πολιτικών, νομικών και διπλωματικών) και η υιοθέτητη μιας στρατηγικής παν-εξισορρόπησης (omnibalancing) της τουρκικής απειλής μπορεί να επιφέρει αποτελέσματα.

Ως κυρίαρχο κράτος στις διεθνείς σχέσεις, η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να προβεί σε εξωτερικές εξισορροπήσεις (external balancing) της τουρκικής απειλής αδρανοποιώντας την. Η εξωτερική εξισορρόπηση μιας απειλής  αποτελεί προσπάθεια δύο ή περισσοτέρων κρατών να συμπήξουν μια συμμαχία όχι κατ΄ανάγκη συμβατική  τύπου ΝΑΤΟ, αλλά σίγουρα όχι ευκαιριακή για να βελτιώσουν τη θέση τους έναντι των διεθνών ανταγωνισμών στο διεθνές σύστημα.

Η τριμερής συνεργασία  Κύπρου- Ελλάδας και Αιγύπτου, χώρες οι οποίες μοιράζονται το κοινό συμφέρον της σταθερότητας στις ΑΟΖ τους είναι ένα πρώτο έρεισμα για την Κυπριακή Δημοκρατία. Άρα λοιπόν, μια στρατηγικη που θα εδράζεται σε συμμαχίες που δημιουργούνται στη βάση κοινών συμφερόντων σε συνδυασμό με την πρόταξη του διεθνούς δικαίου είναι η αποτελεσματικότερη στρατηγική για την Κύπρο. Τέλος, δεν πρέπει να αποκλείται ούτε  το  ενδεχόμενο προσφυγής στο Συμβούλιο Ασφαλείας όπως  έγινε και στο παρελθόν σε περίπτωση που η Τουρκία επιμένει στην τυχοδιωκτική τακτική του εκφοβισμού.
*Επικεφαλής Γεωστρατηγικού Παρατηρητηρίου Μέσης Ανατολής- Ανατολικής Μεσογείου (ΓΕΩΠΑΜΕ)