Το δημογραφικό, παράπλευρη απώλεια της κρίσης

 

Του Θανου Π. Ντοκου*


Ουδείς γνωρίζει πότε θα εξέλθει η Ελλάδα από τη σημερινή κρίση, ποιες ακριβώς θα είναι οι συνέπειες αλλά και η νέα μορφή της χώρας. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα υλοποιηθεί το αισιόδοξο σενάριο -ότι η χώρα θα κάνει μια καινούργια αρχή, σε πολύ πιο υγιείς βάσεις- αλλά καμία εγγύηση δεν υπάρχει για κάτι τέτοιο. Οι πιέσεις και οι ανάγκες είναι τόσο μεγάλες και οι υπάρχοντες πόροι τόσο περιορισμένοι που οποιαδήποτε προσπάθεια μεσο- και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού καθίσταται εξαιρετικά δυσχερής. Υ

ιοθετούνται δε σε αρκετές περιπτώσεις μέτρα που θα έχουν βραχυπρόθεσμα ταμειακά οφέλη, αλλά είναι βέβαιο ότι θα επιφέρουν και σημαντικό μακροπρόθεσμο (ή ακόμη και βραχυπρόθεσμο, όπως οι μισθολογικές περικοπές στον «σκληρό πυρήνα του κράτους») κόστος για τη χώρα.


Αν και η σοβαρότητα της κατάστασης δεν επιτρέπει σε πολλές περιπτώσεις την υλοποίηση βέλτιστων πολιτικών σε μια σειρά σημαντικών ζητημάτων, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε αυτά που δύνανται να επηρεάσουν με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο το μέλλον της χώρας. Το σημαντικότερο, ίσως, είναι το δημογραφικό πρόβλημα. Το φαινόμενο της γήρανσης και δημογραφικής συρρίκνωσης αφορά σχεδόν το σύνολο των ανεπτυγμένων χωρών, αλλά για την Ελλάδα το πρόβλημα ήταν ιδιαίτερα οξύ και αναμένεται να γίνει ακόμη οξύτερο λόγω της οικονομικής κρίσης (που προκαλεί και «διαρροή εγκεφάλων» προς το εξωτερικό). Νέα ζευγάρια διστάζουν να παντρευτούν ή να κάνουν έστω και ένα παιδί λόγω οικονομικής ανασφάλειας. Τα δε δύο παιδιά ανά οικογένεια θα γίνουν πολύ σπανιότερο φαινόμενο τα επόμενα χρόνια, ενώ οι τρίτεκνοι-πολύτεκνοι θα μετατραπούν οσονούπω σε είδος υπό εξαφάνιση.


Αν και η θέσπιση εισοδηματικών κριτηρίων στα πολυτεκνικά επιδόματα εμπεριέχει ένα στοιχείο κοινωνικής δικαιοσύνης, η γενικότερη περικοπή των επιδομάτων αλλά και άλλων μορφών στήριξης (όπως η επάρκεια θέσεων σε βρεφονηπιακούς σταθμούς) μπορεί να έχει συνέπειες που θα συνεχίσουν να βλάπτουν σοβαρά τη χώρα για δεκαετίες μετά το τέλος της σημερινής κρίσης. Η ελληνική δημογραφική κρίση των τελευταίων δύο δεκαετιών αμβλύνθηκε σε έναν βαθμό από την ένταξη -παρά την απουσία σχετικής πολιτικής από το ελληνικό κράτος- σημαντικού αριθμού μεταναστών από την Αλβανία και άλλες χώρες. Θα προσθέταμε, μάλιστα, ότι επείγει η πρόληψη της ενδεχόμενης περιθωριοποίησης και ριζοσπαστικοποίησης ενός αυξανόμενου αριθμού μεταναστών δεύτερης γενιάς, οι οποίοι έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, έχουν πάει σε ελληνικά σχολεία και αισθάνονται Ελληνες.


Είναι όμως προφανές ότι η ελληνική δημογραφική ισορροπία δεν μπορεί να διασφαλιστεί μόνο με αυτό τον τρόπο. Αν θέλουμε να προλάβουμε τη διαμόρφωση πληθυσμιακών ανισορροπιών και να αποφύγουμε τον δημογραφικό -και συνακόλουθα οικονομικό και κοινωνικό- μαρασμό της χώρας (βλέπε και άρθρο Παναγή Βουρλούμη για το αδιέξοδο στο ασφαλιστικό, «Κ» 26/8/2012), τότε η σωστή στιγμή για να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα είναι τώρα. Το ελληνικό κράτος οφείλει να βρει τους απαραίτητους πόρους, μειώνοντας άλλες δαπάνες. Οποιος άλλος μπορεί να στηρίξει την υλοποίηση μιας ισορροπημένης δημογραφικής πολιτικής -η Εκκλησία, ο εφοπλιστικός κόσμος, ο απόδημος ελληνισμός- θα προσφέρει σημαντικότατη υπηρεσία στη χώρα.

* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής ΕΛΙΑΜΕΠ.